Μαρία Πολυδούρη. Η Σαπφώ της Μάνης

Γεννιέται στη  Καλαμάτα αλλά μεγαλώνει στη Μάνη. Από μικρή ηλικία γράφει τα πρώτα της ποιήματα. Η απώλεια των γονιών της , σε σύντομο χρονικό διάστημα σημαδεύει τη ζωής της. Την εξοικειώνει με το θάνατο αλλά παράλληλα την αφήνει να απελευθερώσει όλη την ευαισθησία της. Αποφασίζει να σπουδάσει νομική και εγγράφεται στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ενώ παράλληλα δουλεύει στη Νομαρχία όπου έχει έρθει  με μετάθεση. Εκεί θα γνωρίσει τον νεαρό ποιητή Κώστα Καρυωτάκη. Ο Καρυωτάκης θα γοητευθεί από την συντροφιά της. Της διαβάζει τα ποιήματα του. Εκείνη του δείχνει τα πρώτα της ποιήματα και ο Καρυωτάκης την ενθαρρύνει να συνεχίσει να γράφει. Της μεταδίδει όμως και την απαισιοδοξία του. Οι εντάσεις όμως μεταξύ τους είναι συχνές ο Καρυωτάκης μετατίθεται στην Πάτρα ύστερα από ένα μεγάλο ταξίδι στο εξωτερικό και η σχέση τους μοιάζει να φτάνει στο τέλος της. Η Πολυδούρη το 1925 είναι γνωστή στους φιλολογικούς κύκλους, όμως αποφασίζει να τα εγκαταλείψει όλα και φεύγει για το Παρίση. Ο άστατος τρόπος  ζωής θα επιβαρύνει την υγεία της και θα επιστρέψει στην Αθήνα. Οι γιατροί διαπιστώνουν ότι πάσχει από φυματίωση. Κατά τη διάρκεια της νοσηλείας της , έρχεται η αναγνώριση και οι τιμές. Οι κυρίες των σαλονιών οργανώνουν βραδιές προς τιμή της. Ο Σικελιανός πηγαίνει κάθε βράδυ στο νοσοκομείο με την άμαξα του που τη σέρνουν δυο άσπρα άλογα να την κάνει βόλτα στη νυχτερινή Αθήνα και να κατέβουν στο Φάληρο.  Λίγο πριν την τελευταία του μετάθεση την επισκέπτεται ο Καρυωτάκης. Φεύγοντας παίρνει μαζί του κάθε ελπίδα να κρατηθεί η Πολυδούρη στη ζωή. Η αυτοκτονία του ποιητή θα ολοκληρώσει το Δράμα της.

Για την ποιητική της Πολυδούρη έχει γραφτεί ότι εμπλέκει μανιάτικα μοιρολόγια και ότι η απλότητα της κρύβει τις ποιητικές της ατέλειες. Η Πολυδούρη όμως γράφει σε στιγμές έντονου διαρκούς ερωτισμού με ότι συνεπάγεται αυτό. Την θέωση και τη ισοπέδωση.  Μια ένταση που την κανει πραγματικότητα και στη ζωή της στα ξενύχτια της στην Αθήνα και στο Παρίσι. Δεν ήταν μελαγχολικό άτομο. Αντίθετα ήταν ενεργητική και δραστήρια.  Οι στίχοι της απαλοί με μια συνεχή ροή γεμάτοι έντονο λυρισμό. Την 29^η Απρίλη του 1930 η Σαπφώ της Μάνης αφήνει τη λύρα της  οριστικά να σωπάσει. Η Μαρία Πολυδούρη αγαπήθηκε όσο ζούσε, αγαπιέται δεκαετίες μετά το θάνατο της.

ΠΟΙΟΣ ΞΕΡΕΙ...

Καμμιὰν ἀπὸ τὶς πίκρες μου δὲ γνώρισες
τὶς πίκρες μου τὶς ἄσωστες τὶς μαῦρες.
Καὶ στῶν ματιών μου μέσ᾿ στὸ φεγγοβόλημα
τὰ δάκριά μου στεγνωμένα τὰ ᾿βρες.

Ἐσὺ μονάχα τὸ γλυκὸ χαμόγελο
καμάρωσες στὰ χείλη μου ἁπλωμένο
κ᾿ ἔχες μέσ᾿ στῶν ματιῶν μου τὸ ξαστέρωμα
τὸν πόθο σου τρελλὰ καθρεφτισμένο.

Μὲ γνώρισες νὰ γέρνω στὴν ἀγάπη σου
σὰν πεταλούδα στὸ ἄλικο λουλούδι
καὶ νὰ σκορπίζω ὅσο ἡ καρδιά μου ἐδύνοταν
μεθυστικὸ τὸ ἐρωτικὸ τραγούδι.

Γνώρισες τῆς χαρᾶς μου τὸ ἄγριο ξέσπασμα
στὸν ἀνοιξιάτικον ἀγρὸ ποὺ εὐώδα
λαχτάρας κύμα ἐγίνονταν ἡ ἀγκάλη μου
τὰ νειάτα σου νὰ σφίγγη καὶ τὰ ρόδα.

Ἐσὺ ποτὲ κρυφὰ δὲν ἀκολούθησες
τὸ βῆμα μου σὰν φεύγω ἀπὸ κοντά σου
κι᾿ ὅμως καὶ μὲ τὴ σκέψη σου μοῦ δόθηκες
καὶ μὲ τὴ φλόγα ἀκόμα τοῦ ἔρωτά σου.

Μὰ ποιὸς τὸ ξέρει ἄν, μία στιγμὴ βρισκόσουνα
κάπου ποὺ νὰ μὲ βλέπεις ὅταν γέρνω
καὶ σκύβω μαζωχτὴ κάτω ἀπὸ τἄγριο
χτύπημα, τὶς στριγγὲς φωνὲς ποὺ σέρνω

ἂν ἄκουες, καὶ στοῦ πόνου τὸ ξεχείλισμα
τὸ δόσιμο στὸ ξέψυχο μεθύσι,
τὰ δάκρια, ὤ, θὰ μ᾿ ἀρνιόσουν ὅλα ἂν τἄβλεπες.
Κι᾿ ὅμως μου λὲς πὼς μ᾿ ἔχεις ἀγαπήσει.

Μαρία Πολυδούρη
ηλεκτρονική πηγή

https://www.google.gr/search?q=πολυδουρη ημερομ.  επίσκεψης 24/02/2016

Εἶνε ποὺ θὰ παρακαλοῦσαν νὰ εἶχαν ζήσει στὴν ἐποχή μου. Ἐγώ, θἄθελα νὰ ζήσω σὲ κάποιαν ἄλλην ἐποχή. Ἔζησα ἀνάμεσα σὲ μιὰ γενειὰ ἡττημένη. Κάποιοι ἀπό μας κάναν τὸν πόνο στίχο, τὴν ὀργὴ τραγούδι, ἀλλὰ κανεὶς δὲν τόλμησε... - οὔτ᾿ ἀπὸ μᾶς οὔτ᾿ ἀπ᾿ τοὺς ἄλλους - δὲν τόλμησε νὰ νὰ ξεφύγει ἀπ᾿ τὸ χαραγμένο μονοπάτι, δὲν τόλμησε νὰ πεῖ ὅ,τι στ᾿ ἀλήθεια σκεφτότανε, δὲν τόλμησε νὰ κάνει ὅ,τι στ᾿ ἀλήθεια ἤθελε νὰ κάνει. Οἱ περισσότεροι ἦταν - εἴμασταν - δειλοὶ ποὺ ᾿ψαχναν ἁπλὰ ναύρουν τὴν αὐτοεπιβεβαίωσή τους. [...] Τώρα, καθὼς γράφω τὶς τελευταῖες γραμμές, κυττῶ πίσω καὶ ἀντιλαμβάνομαι πόσο στάθηκα τυχερή: ἔζησα ἐλεύθερη ὅσο καμμιὰ ἄλλη γυναίκα τῆς ἐποχῆς μου, ἔκανα πράγματα ποὺ δὲν ἔκανε καμμιὰ ἄλλη, κι᾿ ἀγαπήθηκα ὅσο λίγες. Καί, δὲν τὸ ξεχνῶ, καθὼς τὸ βλέμμα μου ἔσβηνε, ἐκείνη τὴ μελαγχολικὴ αὐγούλα τ᾿ Ἀπρίλη, δὲν ἤμουν πειὰ μόνη. Νέοι ποὺ μ᾿ ἀγάπησαν ἦρθαν νὰ μ᾿ ἀποχαιρετήσουν καὶ φίλες γκαρδιακὲς στὸ προσκεφάλι μου ἕνα τελευταῖο τραγούδι νὰ μοῦ χαρίσουν...

Αὐτὸ εἶναι τὸ γράμμα μου στὸν κόσμο ποὺ ποτὲ δὲν ἔγραψε σὲ μένα, ὅπως λέει κι᾿ ἡ καλή μου φίλη.

Μὲ ἀγάπη
Μαρίκα Πολυδούρη

Το Διάζωμα των υπογραφών.

Έμφυτη η τάση  του ανθρώπου ήδη από τις προϊστορικές κοινότητες να απεικονίσει σκηνές από τη ζωή του αφήνοντας το στίγμα του πάνω σε βράχους ή οπουδήποτε. Με το πέρασμα των χρόνων και των αιώνων, η φυσική παρουσία σε αποτύπωση αποδεικνύεται με την χρήση της υπογραφής. Κάποιος που υπογράφει  δηλώνει την φυσική του παρουσία. Είτε είναι έγγραφο, είτε έργο τέχνης ...είτε ένα διάζωμα. Το διάζωμα του νεοκλασικού κτιρίου της οικογένειας Πετρόπουλου αποτελεί ένα αποδεικτικό παρουσίας των τσιγαρόβιων - σκασιαρχών της Παλαμαϊκής Σχολής. Φιλοξενεί υπογραφές με ημερομηνίες, οι οποίες ξεκινούν από την αρχή του 20ου αιώνα.

Οικία Πετρόπουλου

Το διάζωμα ακριβώς κάτω από τα κάγκελα οι υπογραφές βρίσκονται στο κάτω μέρος του διαζώματος

Μπαρόκ και υδάτινο στοιχείο

Με τον ερχομό του το μπαρόκ, εκτοπίζει την τάση φυγής από τα εγκόσμια, σαν αποτέλεσμα κούρασης ύστερα από μακροχρόνιους θρησκευτικούς πολέμους.Παράλληλα δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για συμβιβασμό και η εκκλησία προσπαθεί να ακολουθήσει την τρέχουσα ιστορική πραγματικότητα. Εξακολουθεί βέβαια να κυνηγά τους αιρετικούς στους κόλπους της αλλά αρχίζει και να παραχωρεί σχετικές ελευθερίες. Πλέον όχι μόνο ανέχεται αλλά και προωθεί τις χαρές της κοσμικής ζωής. Η Ρώμη αναλαμβάνει τον ηγετικό ρόλο να προπαγανδίσει όχι μόνο την παπική έδρα αλλά και την πρωτεύουσα της καθολικής Χριστιανοσύνης. Η Καθολική Εκκλησία αποδέχεται τις απώλειες και βρίσκει αίσθημα ασφάλειας σε εκείνους που είχαν κρατηθεί στην πίστη. Μια περίοδος πλουσιότερης και πολυτελέστερης σπατάλης σε καλλιτεχνικές παραγωγές ξεκινά. Πραγματοποιείται μια σειρά από ανεγέρσεις ναών και παρελκόμενων τους (τέμπλα, αγάλματα αγίων, επιταφικά μνημεία). Οι ποντίφικες δε μένουν μόνο στην ανέγερση ναών αλλά και στην κατασκευή επαύλεων, παλατιών και κήπων. Οι καρδινάλιοι παίρνουν ύφος ηγεμόνων δείχνοντας πολυτελή σπατάλη στα κτίσματά τους

Το μπαρόκ δεν παρουσιάζεται με ενιαία μορφή στο ευρωπαϊκό χώρο. Έχει διαφορετικές μορφές στις διάφορες χώρες και είναι αμφίβολο αν μπορούμε να τα βάλουμε σ’ ένα κοινό παρονομαστή. Διαφορετικά εμφανίζεται στις αστικές προτεσταντικές κοινότητες απ’ ότι στις καθολικές αυλές. Σαν βασικές κατηγορίες του μπαρόκ θα μπορούσαμε να διακρίνουμε δύο. Εκείνη η οποία έχει αρκετά κλασικιστικά στοιχεία και εκείνη που χαρακτηρίζεται από νατουραλισμό.

Στην ζωγραφική σύμφωνα με τον Woelfflin υπάρχουν πέντε ζεύγη εννοιών αντιπαράθεσης μεταξύ Αναγέννησης και μπαρόκ. Οι έννοιες αυτές δείχνουν την εξελικτική πορεία της ζωγραφικής από την Αναγέννηση στο μπαρόκ. Τα ζεύγη αυτά είναι τα εξής : α) το γραμμικό και το ζωγραφικό β) το επίπεδο και το κοίλο γ) κλειστή και ανοιχτή γραμμή δ)η σαφήνεια και η ασάφεια ε) πολλαπλότητα και η ενότητα.

Στην Ολλανδία οι ζωγράφοι που ασχολούνταν με τη θαλασσογραφία καταφέρνουν την ακριβή απεικόνιση όχι μόνο του ουρανού και της θάλασσας αλλά και του εξοπλισμού των καραβιών, ώστε τα έργα αυτά αποτελούν ακόμα και σήμερα τα βασικά στοιχεία, αναφορικά με την εξελικτική πορεία της αγγλικής και ολλανδικής ναυτιλίας.

Ο Jacob van Ruisdael ήταν Ολλανδός ζωγράφος. Πιθανή ημερομηνία γέννησης του είναι το 1628 και πέθανε το 1682. Το πρώτο μέρος της ζωής του, το πέρασε στην πόλη Χάαρλεμ, η οποία χωρίζεται από την θάλασσα και μια σειρά αμμολόφων που τους σκεπάζουν δέντρα. Ο Ρούιστναελ θα αποδώσει με μεγάλη μαστοριά το φως του δειλινού, σκοτεινά σύννεφα γάργαρα νερά, και ερειπωμένους πύργους.Το έργο του Stormy sea with sealing boats (εικ. 1) είναι λάδι σε καμβά  με διαστάσεις 62.2 * 55. 5 cm. Σήμερα βρίσκεται στο μουσείο Thyssen – Bounemisza στη Μαδρίτη.

Το συγκεκριμένο έργο είναι μια θαλασσογραφία που παρουσιάζει βάρκες σε μια φουρτουνιασμένη θάλασσα. Σε πρώτο πλάνο παρουσιάζεται μια βάρκα δίπλα σε ξύλα που φαίνονται βυθισμένα στη θάλασσα. Στο πίσω μέρος απεικονίζονται κι άλλες βάρκες ενώ ο ουρανός είναι γεμάτος με σύννεφα κακοκαιρίας. Η βάρκα που απεικονίζεται μπροστά έχει πανί (όπως και οι άλλες στο βάθος) το οποίο αποδίδεται με αποχρώσεις ώχρας. Το σκαρί είναι σκούρο. Πάνω στη βάρκα  και σ’ ένα πλαίσιο γύρω απ’ αυτή και  στη θάλασσα πέφτει η σκιά από τα σύννεφα, ενώ δίπλα τα βυθισμένα ξύλα απεικονίζονται με φως (τα κύματα είναι λευκά και τα ξύλα αποδίδονται με ανοιχτές αποχρώσεις ώχρας). Η αντίθεση των χρωμάτων στο μπροστινό μέρος του πίνακα αυτή, σε συνδυασμό με την απότομη σμίκρυνση των μοτίβων στο βάθος που μόλις σκιαγραφούνται, (αποδίδονται σχεδόν μόνο με το περίγραμμα και χωρίς χρώμα) αποτελεί την χαρακτηριστική μέθοδο που χρησιμοποιείται στο μπαρόκ προκειμένου να προσδώσει περισσότερο βάθος.  Με τη μέθοδο αυτή ο χώρος που παρουσιάζεται στον πίνακα σε συνδυασμό με την χρήση απότομων διαγωνίων (η πρόσθια βάρκα είναι σε μια νοητή διαγώνιο με το σύννεφο ακριβώς από πάνω της) δίνει στην εικόνα μια ουσιαστική κινητικότητα. Επίσης η απουσία γραμμής του ορίζοντα αποδίδει την αίσθηση του άπειρου καθώς το θέμα εμφανίζεται σαν μια ολότητα