Μετά- Πολεμική ποίηση...περί Αιγαίου.

 Η μεταπολεμική λογοτεχνική παραγωγή περιλαμβάνει το λογοτεχνικό έργο που παράγεται μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Μεταπολεμικοί χαρακτηρίζονται οι ποιητές που γεννήθηκαν απο τα έτη 1917 - 40. Χωρίζονται σε δυο γενιές. Η πρώτη περιλαμβάνει τους ποιητές που γεννήθηκαν απο το 1917- 28 και η δεύτερη στα χρονικά πλαίσια του 1929 - 40. Η μεταπολεμική ποιητική γενιά χαρακτηρίζεται από τρεις φάσεις. Την πολιτική ποίηση, από τον κοινωνικό προβληματισμό στην ποίηση της υπαρξιακής εμπειρίας και τη φάση της μετα - ρεαλιστικής ποίησης. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της μεταπολεμικής ποίησης είναι η φόρτιση του στίχο, ενώ στην τεχνοτροπία θα ακολουθήσουν την ρεαλιστική έκφραση.

 Ο ποιητής που ασκήσει την μεγαλύτερη επιρροή στους μεταπολεμικούς ποιητές είναι ο Γιάννης  Ρίτσος. Σταδιακά όπως η ποιητική επίδραση του Ρίτσου υποχωρεί. Ο Ρίτσος προβάλλει την ιδεολογική σημασία του στίχου, ο Λειβαδίτης σκύβει στον ίδιο τον άνθρωπο. Οι μεταπολεμικοί ποιητές θα σταθούν επιλεκτικοί απέναντι στους ποιητές της γενιάς του 30. Τα περισσότερα πυρά θα τα  δεχθεί ο Οδυσσέας Ελύτης. Το ποίημα "Όταν" του Μιχάλη Κατσαρού είναι άμεση αποστροφή στην ποίηση των σαλονιών.



                                                         

Όταν

Όταν ακούω να μιλάν για τον καιρό

όταν ακούω να μιλάνε για τον πόλεμο

όταν ακούω σήμερα το Αιγαίο να γίνεται ποίηση

να πλημμυρίζει τα σαλόνια

όταν ακούω να υποψιάζονται τις ιδέες μου

να τις ταχτοποιούν σε μια θυρίδα

όταν ακούω σένα να μιλάς εγώ πάντα σωπαίνω.

Όταν ακούω κάποτε στα βέβαια αυτιά μου

ήχους παράξενους ψίθυρους μακρινούς

όταν ακούω σάλπιγγες και θούρια

λόγους ατέλειωτους ύμνους και κρότους

όταν ακούω να μιλούν για την ελευθερία

για νόμους ευαγγέλια για μια ζωή με τάξη

όταν ακούω να γελούν

όταν ακούω πάλι να μιλούν εγώ πάντα σωπαίνω.

Μα κάποτε που η κρύα σιωπή θα περιβρέχει τη γη

κάποτε που θα στερέψουν οι άσημες φλυαρίες

κι όλοι τους θα προσμένουνε σίγουρα τη φωνή

θ’ ανοίξω το στόμα μου

θα γεμίσουν οι κήποι με καταρράχτες

στις ίδιες βρώμικες αυλές τα οπλοστάσια

οι νέοι έξαλλοι θ’ ακολουθούν με στίχους χωρίς ύμνους

ούτε υποταγή στην τρομερή εξουσία.

Πάλι σας δίνω όραμα.

O Πατρικός θρήνος. Κωστής Παλαμάς, ο Τάφος

«Και ο πατέρας ο πονεμένος ποιητής, εκείνος, ο οποίος τοσάκις έχει κλαύσει και μοιρολογήσει τους πόνους άλλων, ήτο ήδη η εικών της αλάλου λύπης, ήτο το άγαλμα της σιγώσης οδύνης. Επόνει το παιδί του και επόνει την μητέρα εν ταυτώ. Λησμονών τον πόνον του, αυτός ο οποίος τόσον ειξεύρει να διαβάζη εις την ψυχήν της συντρόφου του υπέφερε διπλασίως την οδύνην και των δύω των.» Εφημερίς των Κυριών

Την 24^η  Φεβρουαρίου ο Παλαμάς θα δεχθεί ίσως το μεγαλύτερο πλήγμα της ζωής του. Το θάνατο του τετράχρονου γιου του Άλκη. Καθ΄όλη τη διάρκεια νοσηλείας του Άλκη, ο Παλαμάς είχε καταπέσει ψυχικά. Ο Χιώτης ποιητής Λάμπρος Πορφύρας γράφει σε συνεχείς επιστολές στον Κωνσταντίνο Χατζόπουλου που βρίσκεται την περίοδο αυτή στην Φιλανδία «Σπεύσον, χάνομεν τον Παλαμάν». Από την ημερομηνία θανάτου του Άλκη, ο Παλαμάς ξεκινά την σύνθεση του πατρικού θρήνου και τον ολοκληρώνει στις 9 Μαρτίου της ίδιας χρονιάς. « Ο Τάφος» είναι ο πατρικός θρήνος του Παλαμά για τον θάνατο του γιου του. Ο ίδιος κατά τη διάρκεια της συγγραφής έχει εσωτερικές ανησυχίες και αμφιβολίες αν πρέπει να προχωρήσει, φοβούμενος μη κατηγορηθεί για εκμετάλλευση του θανάτου του τέκνου του. Η μουσικότητα, ο πόνος που διακατέχει τη συλλογή αυτή βρίσκει μεγάλη απήχηση. Επανεκδίδεται τρεις φορές, μεταφράζεται στα αγγλικά και στα γαλλικά. 

                                                          

Ο Αλκης

ΤΑΦΟΣ  (απόσπασμα)

                                                            ...........................................

                                                           

Ἥσυχα καὶ σιγαλὰ                                                                    καὶ μ᾿ ὅλα τὰ φιλιά μας,                                                                    γύρισες πρὸς τ᾿ ἄγνωστο                                                                    μέσ᾿ ἀπ᾿ τὴν ἀγκαλιά μας.                                                                    Ἥσυχα καὶ σιγαλά,                                                                    ὢ λόγε, ὢ στίχε, ὢ ρίμα,                                                                     σπείρετε τ᾿ ἀμάραντα                                                                     στ᾿ ἀπίστευτο τὸ μνῆμα!                                                                     .........................................

Ἄφκιαστο κι ἀστόλιστο                                                                     τοῦ Χάρου δὲ σὲ δίνω.                                                                     Στάσου μὲ τ᾿ ἀνθόνερο                                                                      τὴν ὄψη σου νὰ πλύνω.                                                                     Τὸ χρυσὸ τὸ χτένισμα                                                                     μὲ τὰ χρυσὰ τὰ χτένια,                                                                     πάρτε ἀπ᾿ τὴ μανούλα σας                                                                     μαλλάκια μεταξένια.                                                                     Μήπως καὶ τοῦ Χάροντα                                                                     καθὼς θὰ σὲ κυττάξει,                                                                    τοῦ φανεῖς ἀχάϊδευτο                                                                     καὶ σὲ παραπετάξει!                                                                    Στὸ ταξίδι ποὺ σὲ πάει                                                                   ὁ μαῦρος καβαλλάρης,                                                                    κύτταξε ἀπ᾿ τὸ χέρι του,                                                                    τίποτε νὰ μὴν πάρεις.                                                                   Κι ἂν διψάσεις μὴν τὸ πιεῖς                                                                   ἀπὸ τὸν κάτου κόσμο                                                                    τὸ νερὸ τῆς ἀρνησιᾶς,                                                                    φτωχὸ κομμένο δυόσμο!                                                                                                                                                                                                                        Μὴν τὸ πιεῖς κι ὁλότελα                                                                   κι αἰώνια μᾶς ξεχάσεις...                                                                   βάλε τὰ σημάδια σου                                                                   τὸ δρόμο νὰ μὴ χάσεις,                                                                   κι ὅπως εἶσαι ἀνάλαφρο,                                                                   μικρὸ σὰ χελιδόνι,                                                                  κι ἄρματα δὲ σοῦ βροντᾶν                                                                  παλικαριοῦ στὴ ζώνη,                                                                  κύτταξε καὶ γέλασε                                                                  τῆς νύχτας τὸ σουλτάνο,                                                                  γλίστρησε σιγὰ - κρυφὰ                                                                  καὶ πέταξ᾿ ἐδῶ πάνω,                                                                   καὶ στὸ σπίτι τ᾿ ἄραχνο                                                                   γυρνώντας, ὦ ἀκριβέ μας,                                                                   γίνε ἀεροφύσημα                                                                   καὶ γλυκοφίλησέ μας!

Τινάζοντας την ανθισμένη αμυγδαλιά.

Ο Παλαμάς αποκαλεί τον Γεώργιο Δροσίνη " συνοδοιπόρο ". Οι δυο τους θεωρούνται συνιδρυτές της Δεύτερης Αθηναϊκής σχολής. Ο Δροσίνης γεννιέται στην Αθήνα από γονείς μεσολογγίτες. Ο προπάππους του Γεώργιος Δροσίνης ή Καραγιώργος αντιστράτηγος κατά την πολιορκία του Μεσολογγίου έπεσε στην έξοδο της φρουράς της πόλης. Ξεκίνησε να σπουδάσει νομική, αλλά στη διάρκεια των σπουδών του, κατάλαβε ότι  η επιστήμη αυτή είναι άσχετη με την ψυχική του κλίση. Κάνει μεταγραφή στην φιλοσοφική σχολή και ταξιδεύει στην Ευρώπη για τρία χρόνια. Ποιητής και πεζογράφος τα πρώτα του φιλολογικά κείμενα τα εκδίδει με τα ψευδώνυμο αράχνη. Με το ρομαντικό -νατουραλιστικό μυθιστόρημα του " Έρση " ο Δροσίνης θα δεχτεί την δημοτική γλώσσα και στην πεζογραφία του. Το 1902 κυκλοφορεί  η "Γαλήνη". Ο Παλαμάς επαινεί την ποιητική του τέχνη. 

Η ποίηση του Δροσίνη χαρακτηρίζεται από ηρεμία, γλυκύτητα και μουσικότητα, " χαρά για την ακοή και την όραση "  όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Σοφία Μαυροειδή - Παπαδάκη. Πολλά από τα ποιήματα του έχουν μελοποιηθεί με το πιο γνωστό " Ετίναξα την ανθισμένη μυγδαλιά ". Επιχειρώντας να παραφράσουμε τον Τσαρούχη θα μπορούσαμε να πούμε ότι ακόμα και να δεν μελοποιούνταν τα ποιήματα του Δροσίνη, θα έρχονταν από μόνη της μια μουσική να τα ντύσει. 

Γ. Δροσίνης


Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά
με τα χεράκια της
κι εγέμισ’ από άνθη η πλάτη
η αγκαλιά και τα μαλλάκια της.
Κι εγέμισ’ από άνθη...

Αχ, σαν την είδα χιονισμένη την τρελή
γλυκά τη φίλησα
της τίναξα όλα τ’ άνθη από την κεφαλή
κι έτσι της μίλησα:
Της τίναξα όλα τ’ άνθη...

Τρελή, σαν θες να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά
τι τόσο βιάζεσαι;
Μονάχη της θε να `ρθει η βαρυχειμωνιά, 
δεν το στοχάζεσαι;
Μονάχη της θε να `ρθει...

Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά
τα παιχνιδάκια σου
σκυφτή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά
και τα γυαλάκια σου.
Σκυφτή γριούλα...