« Εν ονόματι της Αγίας Τριάδος
Βλέποντας τον εαυτό μας, το στράτευμα και τους πολίτας εν γένει μικρούς
και μεγάλους παρ’ ελπίδαν υστερημένους από όλα τα κατεπείγοντα και αναγκαία της
ζωής πρό σαράντα ημέρας και ότι εκπληρώσαμε τα χρέη μας ως πιστοί
στρατιώται της πατρίδος εις την στενήν
πολιορκία ταύτην και ότι, εάν μίαν ημέραν υπομείνωμεν περισσότερον, θέλομεν
αποθάνει όρθιοι εις τους δρόμους όλοι […]αποφασίσαμεν ομοφώνως.
Η έξοδος μας να γίνει βράδυ εις
τας δύο η ώρας της νυκτός, 10 Απριλίου ημέρα Σάββατον και ξημερώνοντας των Βαΐων...»
(απόσπασμα από την απόφαση της εξόδου).
 |
| Η Έξοδος του Μεσολογγίου |
Το έργο αυτό του Βρυζάκη, είναι εμπνευσμένο από την Έξοδο της φρουράς του
Μεσολογγίου. Το έργο χωρίζεται σε τρία μέρη. Το πάνω μέρος παρουσιάζει τον
Παντοκράτορα και εκπροσωπεί το Θείο. Το δεύτερο μέρος που είναι και το κύριο
περιλαμβάνει την σύγκρουση των αγωνιστών ενώ το τρίτο μέρος είναι καθαρά το
επίγειο. « Η σημαία του στρατηγού Νότη Βότζιαρη θέλει μείνει ως οδηγός του
σώματος τούτου...». Κεντρικό πρόσωπο είναι ο αγωνιστής που κρατάει την
Ελληνική Σημαία με το σταυρό, σύμβολο πίστης και θυσίας. Με τα μαλλιά του να
ανεμίζουν και κραδαίνοντας στο άλλο χέρι το σπαθί, ρίχνεται στον εχθρό,
δρασκελώντας τον λαβωμένο συμπολεμιστή του ο οποίος πρέπει να είναι Σουλιώτης
όπως μπορούμε να διακρίνουμε, από τα ξυρισμένα μελίγγια του, χαρακτηριστικό
κούρεμα των Σουλιωτών πολεμιστών. Στη άλλη του μεριά, ένας άλλος συμπολεμιστής του μάχεται
με τους Τούρκους. Λίγο πίσω του παρουσιάζεται μια γυναίκα ντυμένη με αντρική
φορεσιά να μάχεται και αυτή. Πολλές
Μεσολογγίτισες ντύθηκαν με ανδρική φορεσιά και ζώστηκαν τ’ άρματα την
νύχτα της εξόδου, με σκοπό πρώτα να πολεμήσουν και αν δεν γλίτωναν να έβρισκαν
την θανάτωση και όχι το βιασμό ή το σκλάβωμα από τους Τούρκους. Πίσω από αυτή
τη γυναίκα παρουσιάζεται ένα ζευγάρι αγωνιστών όπου η γυναίκα φιλάει τον άνδρα όπως φίλησαν οι
Μεσολογγίτισες τα παιδιά και τους άνδρες τους λίγο πριν την έξοδο και
ευχήθηκαν καλή αντάμωση στον άλλο κόσμο. Οι Εξοδίτες παρουσιάζονται με
καθαρές λαμπερές φορεσιές και πλουμιστά άρματα , ενώ αποδίδονται από τον Βρυζάκη με
ένα φως, ένα φως που τυφλώνει τους Αγαρηνούς . Τρομάζει από αυτό το φως αυτό το
άλογο του Τούρκου αναβάτη, ενώ ο πεζός Τούρκος επικεφαλής απλώνει το χέρι του και στρέφει το
πρόσωπο του αντίθετα μην αντέχοντας στη θωριά των ήρωων.
« Διά να μη μπερδευθή το στράτευμα... δίδεται το γεφύρι της Δάμπιας του
Στορνάρη...». Η σκηνή εξελίσσεται πάνω σε μια γέφυρα στην οποία πατούν
οι Εξοδίτες. Η γέφυρα αυτή έχει συμβολικό χαρακτήρα. Συμβολίζει το πέρασμα από
την θνητή ζωή στην αθανασία της δόξας και της υστεροφημίας. Οι Τούρκοι
αποδίδονται από τον Βρυζάκη άσχημοι με βαριά μουντά χρώματα, σε αντίθεση με
τους υπερασπιστές την πόλης, εκφράζοντας έτσι την μάχη ανάμεσα στις δυνάμεις
του σκότους και του φωτός αλλά και την πολιτισμική σύγκρουση δύσης και ανατολής.
Στο κάτω μέρος της γέφυρας παρουσιάζονται δυο γυναίκες. Η μία ήδη νεκρή με το
παιδί της, η άλλη έτοιμη να πεθάνει ενώ το παιδί της είναι ακόμα ζωντανό. Με
αυτή τη σκηνή, ο Βρυζάκης θέλει να παρουσιάσει την συνέχεια της ζωής και του Έθνους, μέσα από
τον χαλασμό και τη σφαγή η Ελλάδα θα συνεχίσει. Στο κάτω μέρος πάλι
εμφανίζονται οι Τούρκοι να ανεβαίνουν τον τοίχο της πόλης. Στα ρούχα τους έχουν μια κόκκινη απόχρωση,
ενδεικτική του αίματος και του κόπου που χρειάστηκε από μέρους τους για την
κατάληψη της πόλης. Ο πρώτος Τούρκος πολεμιστής που έχει ανέβει στον τοίχο
κρατάει στο ένα χέρι του τούρκικο μπαϊράκι και έχει στο στόμα του μαχαίρι ενώ
παράλληλα κοιτάζει τους Ελευθέρους Πολιορκημένους. Ίσως να γνωρίζει και αυτός
ότι το Μεσολόγγι θέλει πολύ αγώνα ακόμα για να πέσει.
Στο επάνω μέρος σε ένα θόλο εμφανίζεται ο Παντοκράτορας σε μια νεφέλη με
τους αγγέλους. Παρουσιάζονται χαμηλά έτοιμοι να αγγίξουν τα όπλα των αγωνιστών.
Στο αριστερό μέρος εμφανίζεται ένας άγγελος με σπαθί σαν να μάχεται και αυτός
κατά των Τούρκων ενώ οι υπόλοιποι κατεβαίνουν να δαφνοστεφανώσουν τους ‘Έλληνες αγωνιστές, για
την νίκη τους ενάντια στις δυνάμεις του κακού και την υπέρβαση τους στα ουράνια , όπου σαν άλλοι ημίθεοι της
μυθολογίας πέρασαν με το θάνατο τους στην Αθανασία.
Σήμερα στην Πινακοθήκη της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου βρίσκεται πιστό
αντίγραφο του πίνακα του Βρυζάκη φιλοτεχνημένο από τον Μεσολογγίτη ζωγράφο
Δημήτριο Κασόλα. Στην Εικόνα της Εξόδου αποδίδεται από τους Μεσολογγίτες ακόμη
και σήμερα, θρησκευτική ευλάβεια και σεβασμός, ενώ στην κορύφωση των εορτών της Εξόδου τα στρατιωτικά
τμήματα που την συνοδεύουν της αποδίδουν τιμές αρχηγού κράτους.
