Ο ανθρώπινος μόχθος. Ζακ Πρεβέρ.

Ο ανθρώπινος μόχθος
δεν είναι αυτός ο ωραίος νέος άνδρας ο χαμογελαστός
όρθιος πάνω στο πόδι του από γύψο
ή από πέτρα
που δίνει χάρη στα παιδαριώδη τεχνάσματα της γλυπτικής
στην ανόητη ψευδαίσθηση
της χαράς του χορού και της αγαλλίασης
υπενθυμίζοντας με το άλλο πόδι στον αέρα
τη γλυκύτητα του γυρισμού στο σπίτι.
Όχι
ο ανθρώπινος μόχθος δεν φέρει ένα μικρό παιδί στον δεξή ώμο
άλλο ένα στο κεφάλι
κι ένα τρίτο στον ώμο τον αριστερό
με τα εργαλεία στον αορτήρα
και τη νεαρή γυναίκα ευτυχισμένη να κρέμεται απ’ το μπράτσο του.
Ο ανθρώπινος μόχθος φέρει έναν επίδεσμο στην κήλη
και τις ουλές από τις μάχες
που ‘χουν παραδοθεί απ' την εργατική τάξη
ενάντια σ’ έναν κόσμο παράλογο και δίχως νόμους
Ο ανθρώπινος μόχθος δεν έχει σπίτι αληθινό
οσφραίνεται τη μυρωδιά της εργασίας του
και τον χτυπάει στα πνευμόνια
ο μισθός του κοκαλιάρης
τα παιδιά του επίσης,
δουλεύει σαν τον νέγρο,
κι ο νέγρος σαν αυτόν.
Ο ανθρώπινος μόχθος δεν έχει τρόπους
ο ανθρώπινος μόχθος δεν έχει την ηλικία της λογικής
ο ανθρώπινος μόχθος έχει την ηλικία των στρατώνων
την ηλικία των φυλακών και των κατέργων
την ηλικία των εκκλησιών και των εργοστασίων
την ηλικία των κανονιών
κι αυτός που έχει φυτέψει παντού όλους τους αμπελώνες
κι έχει κουρδίσει όλα τα βιολιά
τρέφεται από όνειρα άσχημα
και μεθάει με το άσχημο κρασί της παραίτησης
και σαν ένας μεγάλος σκίουρος μεθυσμένος
χωρίς σταματημό γυρνάει σε κύκλους
μες σ’ ένα σύμπαν εχθρικό
σκονισμένο και με ταβάνι χαμηλό
και ολοένα σφυρηλατεί την αλυσίδα
την αλυσίδα τη φρικτή όπου όλα είναι αλυσοδεμένα
η μιζέρια η πρόσοδος η δουλειά η θανάτωση
η θλίψη η δυστυχία η αϋπνία και η ανία
η τρομακτική αλυσίδα του χρυσού
του άνθρακα του σιδήρου και του χάλυβα
του κλίνκερ και της σκόνης
η περασμένη γύρω από τον λαιμό
ενός κόσμου σακατεμένου
η άθλια αλυσίδα
όπου έρχονται να γαντζωθούν
τα θεία γούρια
τα ιερά κειμήλια
οι σταυροί της τιμής οι σταυροί οι αγκυλωτοί
τα φυλαχτά-σκιουροπίθηκοι
τα μετάλλια των παλιών υπηρετών
τα μπιχλιμπίδια της κακοτυχίας
η μεγαλοπρεπής αίθουσα του μουσείου
το μέγα πορτρέτο του έφιππου
το μέγα πορτρέτο του βαδίζοντος
το μέγα πορτρέτο προσώπου προφίλ στο ένα πόδι
το μέγα πορτρέτο επιχρυσωμένο
το μέγα πορτρέτο του μεγάλου μάντη
το μέγα πορτρέτο του μεγάλου αυτοκράτορα
το μέγα πορτρέτο του μεγάλου στοχαστή
του μεγάλου άλτη
του μεγάλου ηθικολόγου
του αξιοπρεπούς και θλιβερού φαρσέρ
το κεφάλι του μεγάλου ταραξία
το κεφάλι του επιθετικού ειρηνοποιού
το αστυνομικό κεφάλι του μεγάλου απελευθερωτή
το κεφάλι του Αδόλφου Χίτλερ
το κεφάλι του κυρίου Θιέρσου
το κεφάλι του δικτάτορα
το κεφάλι του δημίου
όποιας και να ‘ναι χώρας
όποιου και να ‘ναι χρώματος
το απεχθές κεφάλι
το δυστυχές κεφάλι
το κεφάλι για χαστούκια
το κεφάλι για σφαγή
το επικεφαλής του φόβου.

Ας διασκεδάσουμε. Τσαρλς Μπουκόφσκι

Θα υπάρχουν πάντα άνθρωποι που λένε, πάμε μια κρουαζιέρα, 
ή πάμε στην Αργεντινή, ή πάμε σινεμά 
ή πάμε σ' έναν αγώνα τένις ή ας πάμε να δούμε την αδερφή μου 
ή τι θα έλεγες για ένα πικνίκ;
Κι εγώ δεν καταλαβαίνω τίποτα απ' όλα αυτά
γιατί για μένα
απλώς και μόνο το να περπατάω κατά μήκος του δωματίου
είναι σαν να προχωρώ ανάμεσα από φλόγες
και
το πρώτο παράξενο πρόσωπο
που θ' αντικρίσω κάθε μέρα
προσθέτει κι άλλον έναν κόμπο
στο στομάχι μου
και
δεν έχω τον χρόνο
γιατί δεν έχω πληρώσει τη θέρμανση
ούτε έχω δοκιμάσει τα λάστιχά μου
και 
ένα από τα δόντια μου πονάει (στην αριστερή πλευρά)
κι έχω λάβει αμέτρητα γράμματα από τρελούς
και έχω μια ειδοποίηση από το κράτος για ένα φορολογικό ζήτημα
και χρειάζομαι ν' αλλάξω λάδι (και το αυτοκίνητό μου χρειάζεται, επίσης).

υπάρχει ένας άνθρωπος εκεί κάτω
κι απλά κάθεται στην βεράντα του.
υπάρχουν άνθρωποι που έχουν περάσει μια ολόκληρη ζωή
χωρίς να έχουν ανοιγοκλείσει τα μάτια τους.

αυτοί μπορεί να είναι οι σοφοί.
εγώ δεν είμαι ένας απ' αυτούς.
εγώ ακόμη πολεμάω δράκους στο μπουντρούμι
του ύπνου μου.

γι' αυτό αν θες να με στείλεις στην κόλαση
μια ώρα αρχύτερα
τότε ανάγκασέ με να περάσω μια ολόκληρη μέρα
στην Ντίσνεϋλαντ.

Η Έξοδος του Μεσολογγίου (10 Απριλίου 1826)

« Εν ονόματι της Αγίας Τριάδος

Βλέποντας τον εαυτό μας, το στράτευμα και τους πολίτας εν γένει μικρούς και μεγάλους παρ’ ελπίδαν υστερημένους από όλα τα κατεπείγοντα και αναγκαία της ζωής πρό σαράντα ημέρας και ότι εκπληρώσαμε τα χρέη μας ως πιστοί στρατιώται  της πατρίδος εις την στενήν πολιορκία ταύτην και ότι, εάν μίαν ημέραν υπομείνωμεν περισσότερον, θέλομεν αποθάνει όρθιοι εις τους δρόμους όλοι […]αποφασίσαμεν ομοφώνως.

Η έξοδος μας να γίνει  βράδυ εις τας δύο η ώρας της νυκτός, 10 Απριλίου ημέρα Σάββατον και ξημερώνοντας των Βαΐων...» (απόσπασμα από την απόφαση της εξόδου).

Η Έξοδος του Μεσολογγίου

Το έργο αυτό του Βρυζάκη, είναι εμπνευσμένο από την Έξοδο της φρουράς του Μεσολογγίου. Το έργο χωρίζεται σε τρία μέρη. Το πάνω μέρος παρουσιάζει τον Παντοκράτορα και εκπροσωπεί το Θείο. Το δεύτερο μέρος που είναι και το κύριο περιλαμβάνει την σύγκρουση των αγωνιστών ενώ το τρίτο μέρος είναι καθαρά το επίγειο. « Η σημαία του στρατηγού Νότη Βότζιαρη θέλει μείνει ως οδηγός του σώματος τούτου...». Κεντρικό πρόσωπο είναι ο αγωνιστής που κρατάει την Ελληνική Σημαία με το σταυρό, σύμβολο πίστης και θυσίας. Με τα μαλλιά του να ανεμίζουν και κραδαίνοντας στο άλλο χέρι το σπαθί, ρίχνεται στον εχθρό, δρασκελώντας τον λαβωμένο συμπολεμιστή του ο οποίος πρέπει να είναι Σουλιώτης όπως μπορούμε να διακρίνουμε, από τα ξυρισμένα μελίγγια του, χαρακτηριστικό κούρεμα των Σουλιωτών πολεμιστών. Στη άλλη του μεριά, ένας άλλος συμπολεμιστής του μάχεται με τους Τούρκους. Λίγο πίσω του  παρουσιάζεται μια γυναίκα ντυμένη με αντρική φορεσιά να μάχεται και αυτή. Πολλές  Μεσολογγίτισες ντύθηκαν με ανδρική φορεσιά και ζώστηκαν τ’ άρματα την νύχτα της εξόδου, με σκοπό πρώτα να πολεμήσουν και αν δεν γλίτωναν να έβρισκαν την θανάτωση και όχι το βιασμό ή το σκλάβωμα από τους Τούρκους. Πίσω από αυτή τη γυναίκα παρουσιάζεται ένα ζευγάρι αγωνιστών όπου η γυναίκα  φιλάει τον άνδρα όπως φίλησαν οι Μεσολογγίτισες τα παιδιά και τους άνδρες τους λίγο πριν την έξοδο και ευχήθηκαν καλή αντάμωση στον άλλο κόσμο. Οι Εξοδίτες παρουσιάζονται με καθαρές  λαμπερές φορεσιές και πλουμιστά  άρματα , ενώ αποδίδονται από τον Βρυζάκη με ένα φως, ένα φως που τυφλώνει τους Αγαρηνούς . Τρομάζει από αυτό το φως αυτό το άλογο του Τούρκου αναβάτη, ενώ ο πεζός Τούρκος  επικεφαλής απλώνει το χέρι του και στρέφει το πρόσωπο του αντίθετα μην αντέχοντας στη θωριά των ήρωων.   

« Διά να μη μπερδευθή το στράτευμα... δίδεται το γεφύρι της Δάμπιας του Στορνάρη...». Η σκηνή εξελίσσεται πάνω σε μια γέφυρα στην οποία πατούν οι Εξοδίτες. Η γέφυρα αυτή έχει συμβολικό χαρακτήρα. Συμβολίζει το πέρασμα από την θνητή ζωή στην αθανασία της δόξας και της υστεροφημίας. Οι Τούρκοι αποδίδονται από τον Βρυζάκη άσχημοι με βαριά μουντά χρώματα, σε αντίθεση με τους υπερασπιστές την πόλης, εκφράζοντας έτσι την μάχη ανάμεσα στις δυνάμεις του σκότους και του φωτός αλλά και την πολιτισμική σύγκρουση δύσης και ανατολής. Στο κάτω μέρος της γέφυρας παρουσιάζονται δυο γυναίκες. Η μία ήδη νεκρή με το παιδί της, η άλλη έτοιμη να πεθάνει ενώ το παιδί της είναι ακόμα ζωντανό. Με αυτή τη σκηνή, ο Βρυζάκης θέλει να παρουσιάσει την συνέχεια της ζωής και του Έθνους, μέσα από τον χαλασμό και τη σφαγή η Ελλάδα θα συνεχίσει. Στο κάτω μέρος πάλι εμφανίζονται οι Τούρκοι να ανεβαίνουν τον τοίχο της πόλης. Στα  ρούχα τους έχουν μια κόκκινη απόχρωση, ενδεικτική του αίματος και του κόπου που χρειάστηκε από μέρους τους για την κατάληψη της πόλης. Ο πρώτος Τούρκος πολεμιστής που έχει ανέβει στον τοίχο κρατάει στο ένα χέρι του τούρκικο μπαϊράκι και έχει στο στόμα του μαχαίρι ενώ παράλληλα κοιτάζει τους Ελευθέρους Πολιορκημένους. Ίσως να γνωρίζει και αυτός ότι το Μεσολόγγι θέλει πολύ αγώνα ακόμα για να πέσει.

Στο επάνω μέρος σε ένα θόλο εμφανίζεται ο Παντοκράτορας σε μια νεφέλη με τους αγγέλους. Παρουσιάζονται χαμηλά έτοιμοι να αγγίξουν τα όπλα των αγωνιστών. Στο αριστερό μέρος εμφανίζεται ένας άγγελος με σπαθί σαν να μάχεται και αυτός κατά των Τούρκων ενώ οι υπόλοιποι κατεβαίνουν να  δαφνοστεφανώσουν τους ‘Έλληνες αγωνιστές, για την νίκη τους ενάντια στις δυνάμεις του κακού και την υπέρβαση τους  στα ουράνια , όπου σαν άλλοι ημίθεοι της μυθολογίας πέρασαν με το θάνατο τους στην Αθανασία.

Σήμερα στην Πινακοθήκη της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου βρίσκεται πιστό αντίγραφο του πίνακα του Βρυζάκη φιλοτεχνημένο από τον Μεσολογγίτη ζωγράφο Δημήτριο Κασόλα. Στην Εικόνα της Εξόδου αποδίδεται από τους Μεσολογγίτες ακόμη και σήμερα, θρησκευτική ευλάβεια  και σεβασμός, ενώ στην κορύφωση των εορτών της Εξόδου τα στρατιωτικά τμήματα που την συνοδεύουν της αποδίδουν τιμές αρχηγού κράτους.