Μανούσος Φάσσης, κατά κόσμον Μανόλης Αναγνωστάκης.

O Μανόλης Αναγνωστάκης  γράφει όλα κι όλα 92 ποιήματα. Αν και ενταγμένος πολιτικά έγραψε υπαρξιακή και ερωτική ποίηση. Η ποιητική ηθική του Αναγνωστάκη θα καθοριστεί από την πολιτική του ηθική. Αυτή του μοναχικού διανοούμενου που εντάχθηκε στο χώρο της αριστεράς ακόμα και όταν αυτή τον απέβαλλε. Τα δυο μεταπολιτευτικά του βιβλία Περιθώριο και ΥΓ θεωρούνται και η παύση του από την ποιητική δημιουργία. Το 1980 κάνει την εμφάνιση του ένας νέος ποιητής με σατιρικό περιεχόμενο ο Μανούσος Φάσσης με την ποιητική συλλογή Παιδική Μούσα. Το περιεχόμενο αντιπαιδαγωγικό σατιρικό. Το έργο του Φάσση δεν έτυχε ανάλογης ανταπόκρισης. Η ποιητική του ανωνυμία παραμένει εως το 1987 όποτε και κυκλοφορεί το δοκίμιο H ζωή και το έργο του. Mια πρώτη απόπειρα κριτικής προσέγγισης. Δοκιμιακό σχεδίασμα του Mανόλη Aναγνωστάκη.Ο Αναγνωστάκης είχε πραγματοποιήσει την καλύτερη λογοτεχνική φάρσα. Άλλωστε ο ίδιος ήταν άνθρωπος της παρέας και του χιούμορ. Η ποίηση του Αναγνωστάκη είναι επηρεασμένη από την Καβαφική ειρωνεία και τον αυτοσαρκασμό του Καρυωτάκη.

Μιλώ

Μιλώ για τα τελευταία σαλπίσματα των νικημένων στρατιωτών
Για τα τελευταία κουρέλια από τα γιορτινά μας φορέματα
Για τα παιδιά μας που πουλάν τσιγάρα στους διαβάτες
Μιλώ για τα λουλούδια που μαραθήκανε στους τάφους και τα σαπίζει η βροχή
Για τα σπίτια που χάσκουνε δίχως παράθυρα σαν κρανία ξεδοντιασμένα
Για τα κορίτσια που ζητιανεύουν δείχνοντας στα στήθια τις πληγές τους
Μιλώ για τις ξυπόλυτες μάνες που σέρνονται στα χαλάσματα
Για τις φλεγόμενες πόλεις τα σωριασμένα κουφάρια στους δρόμους
τους μαστροπούς ποιητές που σέρνονται τις νύχτες στα κατώφλια
Μιλώ για τις ατέλειωτες νύχτες όταν το φως λιγοστεύει τα ξημερώματα
Για τα φορτωμένα καμιόνια και τους βηματισμούς στις υγρές πλάκες
Για τα προαύλια των φυλακών και το δάκρυ των μελλοθανάτων

Μα πιο πολύ μιλώ για τους ψαράδες
Π’ αφήσανε τα δίχτυα τους και πήρανε τα βήματα Του
Κι όταν Αυτός κουράστηκε αυτοί δεν ξαποστάσαν
Κι όταν Αυτός τους πρόδωσε αυτοί δεν αρνηθήκαν
Κι όταν Αυτός δοξάστηκε αυτοί στρέψαν τα μάτια
Κι οι σύντροφοι τους φτύνανε και τους σταυρώναν
Κι αυτοί γαλήνιοι το δρόμο παίρνουνε π’ άκρη δεν έχει
Χωρίς το βλέμμα τους να σκοτεινιάσει ή να λυγίσει

Όρθιοι και μόνοι μες στη φοβερή ερημία του πλήθους.

                                                             

Αποχώρηση
(Φωτό Περίανδρος Παπανικολάου)

Μετά- Πολεμική ποίηση...περί Αιγαίου.

 Η μεταπολεμική λογοτεχνική παραγωγή περιλαμβάνει το λογοτεχνικό έργο που παράγεται μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Μεταπολεμικοί χαρακτηρίζονται οι ποιητές που γεννήθηκαν απο τα έτη 1917 - 40. Χωρίζονται σε δυο γενιές. Η πρώτη περιλαμβάνει τους ποιητές που γεννήθηκαν απο το 1917- 28 και η δεύτερη στα χρονικά πλαίσια του 1929 - 40. Η μεταπολεμική ποιητική γενιά χαρακτηρίζεται από τρεις φάσεις. Την πολιτική ποίηση, από τον κοινωνικό προβληματισμό στην ποίηση της υπαρξιακής εμπειρίας και τη φάση της μετα - ρεαλιστικής ποίησης. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της μεταπολεμικής ποίησης είναι η φόρτιση του στίχο, ενώ στην τεχνοτροπία θα ακολουθήσουν την ρεαλιστική έκφραση.

 Ο ποιητής που ασκήσει την μεγαλύτερη επιρροή στους μεταπολεμικούς ποιητές είναι ο Γιάννης  Ρίτσος. Σταδιακά όπως η ποιητική επίδραση του Ρίτσου υποχωρεί. Ο Ρίτσος προβάλλει την ιδεολογική σημασία του στίχου, ο Λειβαδίτης σκύβει στον ίδιο τον άνθρωπο. Οι μεταπολεμικοί ποιητές θα σταθούν επιλεκτικοί απέναντι στους ποιητές της γενιάς του 30. Τα περισσότερα πυρά θα τα  δεχθεί ο Οδυσσέας Ελύτης. Το ποίημα "Όταν" του Μιχάλη Κατσαρού είναι άμεση αποστροφή στην ποίηση των σαλονιών.



                                                         

Όταν

Όταν ακούω να μιλάν για τον καιρό

όταν ακούω να μιλάνε για τον πόλεμο

όταν ακούω σήμερα το Αιγαίο να γίνεται ποίηση

να πλημμυρίζει τα σαλόνια

όταν ακούω να υποψιάζονται τις ιδέες μου

να τις ταχτοποιούν σε μια θυρίδα

όταν ακούω σένα να μιλάς εγώ πάντα σωπαίνω.

Όταν ακούω κάποτε στα βέβαια αυτιά μου

ήχους παράξενους ψίθυρους μακρινούς

όταν ακούω σάλπιγγες και θούρια

λόγους ατέλειωτους ύμνους και κρότους

όταν ακούω να μιλούν για την ελευθερία

για νόμους ευαγγέλια για μια ζωή με τάξη

όταν ακούω να γελούν

όταν ακούω πάλι να μιλούν εγώ πάντα σωπαίνω.

Μα κάποτε που η κρύα σιωπή θα περιβρέχει τη γη

κάποτε που θα στερέψουν οι άσημες φλυαρίες

κι όλοι τους θα προσμένουνε σίγουρα τη φωνή

θ’ ανοίξω το στόμα μου

θα γεμίσουν οι κήποι με καταρράχτες

στις ίδιες βρώμικες αυλές τα οπλοστάσια

οι νέοι έξαλλοι θ’ ακολουθούν με στίχους χωρίς ύμνους

ούτε υποταγή στην τρομερή εξουσία.

Πάλι σας δίνω όραμα.

O Πατρικός θρήνος. Κωστής Παλαμάς, ο Τάφος

«Και ο πατέρας ο πονεμένος ποιητής, εκείνος, ο οποίος τοσάκις έχει κλαύσει και μοιρολογήσει τους πόνους άλλων, ήτο ήδη η εικών της αλάλου λύπης, ήτο το άγαλμα της σιγώσης οδύνης. Επόνει το παιδί του και επόνει την μητέρα εν ταυτώ. Λησμονών τον πόνον του, αυτός ο οποίος τόσον ειξεύρει να διαβάζη εις την ψυχήν της συντρόφου του υπέφερε διπλασίως την οδύνην και των δύω των.» Εφημερίς των Κυριών

Την 24^η  Φεβρουαρίου ο Παλαμάς θα δεχθεί ίσως το μεγαλύτερο πλήγμα της ζωής του. Το θάνατο του τετράχρονου γιου του Άλκη. Καθ΄όλη τη διάρκεια νοσηλείας του Άλκη, ο Παλαμάς είχε καταπέσει ψυχικά. Ο Χιώτης ποιητής Λάμπρος Πορφύρας γράφει σε συνεχείς επιστολές στον Κωνσταντίνο Χατζόπουλου που βρίσκεται την περίοδο αυτή στην Φιλανδία «Σπεύσον, χάνομεν τον Παλαμάν». Από την ημερομηνία θανάτου του Άλκη, ο Παλαμάς ξεκινά την σύνθεση του πατρικού θρήνου και τον ολοκληρώνει στις 9 Μαρτίου της ίδιας χρονιάς. « Ο Τάφος» είναι ο πατρικός θρήνος του Παλαμά για τον θάνατο του γιου του. Ο ίδιος κατά τη διάρκεια της συγγραφής έχει εσωτερικές ανησυχίες και αμφιβολίες αν πρέπει να προχωρήσει, φοβούμενος μη κατηγορηθεί για εκμετάλλευση του θανάτου του τέκνου του. Η μουσικότητα, ο πόνος που διακατέχει τη συλλογή αυτή βρίσκει μεγάλη απήχηση. Επανεκδίδεται τρεις φορές, μεταφράζεται στα αγγλικά και στα γαλλικά. 

                                                          

Ο Αλκης

ΤΑΦΟΣ  (απόσπασμα)

                                                            ...........................................

                                                           

Ἥσυχα καὶ σιγαλὰ                                                                    καὶ μ᾿ ὅλα τὰ φιλιά μας,                                                                    γύρισες πρὸς τ᾿ ἄγνωστο                                                                    μέσ᾿ ἀπ᾿ τὴν ἀγκαλιά μας.                                                                    Ἥσυχα καὶ σιγαλά,                                                                    ὢ λόγε, ὢ στίχε, ὢ ρίμα,                                                                     σπείρετε τ᾿ ἀμάραντα                                                                     στ᾿ ἀπίστευτο τὸ μνῆμα!                                                                     .........................................

Ἄφκιαστο κι ἀστόλιστο                                                                     τοῦ Χάρου δὲ σὲ δίνω.                                                                     Στάσου μὲ τ᾿ ἀνθόνερο                                                                      τὴν ὄψη σου νὰ πλύνω.                                                                     Τὸ χρυσὸ τὸ χτένισμα                                                                     μὲ τὰ χρυσὰ τὰ χτένια,                                                                     πάρτε ἀπ᾿ τὴ μανούλα σας                                                                     μαλλάκια μεταξένια.                                                                     Μήπως καὶ τοῦ Χάροντα                                                                     καθὼς θὰ σὲ κυττάξει,                                                                    τοῦ φανεῖς ἀχάϊδευτο                                                                     καὶ σὲ παραπετάξει!                                                                    Στὸ ταξίδι ποὺ σὲ πάει                                                                   ὁ μαῦρος καβαλλάρης,                                                                    κύτταξε ἀπ᾿ τὸ χέρι του,                                                                    τίποτε νὰ μὴν πάρεις.                                                                   Κι ἂν διψάσεις μὴν τὸ πιεῖς                                                                   ἀπὸ τὸν κάτου κόσμο                                                                    τὸ νερὸ τῆς ἀρνησιᾶς,                                                                    φτωχὸ κομμένο δυόσμο!                                                                                                                                                                                                                        Μὴν τὸ πιεῖς κι ὁλότελα                                                                   κι αἰώνια μᾶς ξεχάσεις...                                                                   βάλε τὰ σημάδια σου                                                                   τὸ δρόμο νὰ μὴ χάσεις,                                                                   κι ὅπως εἶσαι ἀνάλαφρο,                                                                   μικρὸ σὰ χελιδόνι,                                                                  κι ἄρματα δὲ σοῦ βροντᾶν                                                                  παλικαριοῦ στὴ ζώνη,                                                                  κύτταξε καὶ γέλασε                                                                  τῆς νύχτας τὸ σουλτάνο,                                                                  γλίστρησε σιγὰ - κρυφὰ                                                                  καὶ πέταξ᾿ ἐδῶ πάνω,                                                                   καὶ στὸ σπίτι τ᾿ ἄραχνο                                                                   γυρνώντας, ὦ ἀκριβέ μας,                                                                   γίνε ἀεροφύσημα                                                                   καὶ γλυκοφίλησέ μας!